بررسی زندگی عشایری

پروژه بررسی زندگی عشایری در 46 صفحه ورد قابل ویرایش

بررسی زندگی عشایری

چارچوب نظری ارتقاء زندگی عشایر

نظریات عزیز كیاوند

مشكل ما شیوة تولید است نه كوچ یا اسكان، این شیوة تولید عشایری است كه هماهنگی خود را با مقتضیات زمان از دست داده است و جماعتهای عشایری برای تغییر شیوة تولید خود تنها دو راه عقلایی را در پیش دارند :

الف) تولید بر پایه كشتزارهای دامی

عشایر، سنت و سابقه دیرینه ای در دامداری دارند، از طرفی تقریباً تمام روستاهای ما روستاهای كشاورزی هستند. اگر قرار باشد دهواره های جدیدی با جماعتهای عشایری كوچنده پدید آید با فعالیت اصلی آنها بر محور پرورش دام ، آن هم تا جایی كه ممكن باشد دامپروری نوین امروزی صورت گیرد. این دهواره ها باید علوفه و خوراك دام تولید كنند. در چنین دهواره هایی نگرانی همیشگی و دیرینة مهندسین كشاورزی كشور دربارة جدایی كشاورزی از دامداری برطرف خواهد شد ونمونه ای از ادغام و هماهنگی كامل آن دو پدید خواهد آمد، و از تصور به تحقق خواهد پیوست. در این دهواره ها باید روشهای علمی اصلاح نژاد دامها به منظور افزایش محصول (بهره وری) اعمال گردد.

ب) تولید بر پایة صنعت

در جاهایی كه امكان ایجاد دهواره های عشایری بر پایة دامپروری نوین ممكن نباشد، پاسخ مسئله توسعه و تحول جماعتهای عشایری در صنعت است. مراد از صنعت بر خلاف تصور و روال فكری معمول، صنایع دستی و كوچك و كارهایی مانند گلیم بافی و جاجیم بافی نیست، این نوع صنایع میتوانند در مواردی درآمدهای جنبی و حاشیه ای ایجاد كنند و در طرحهای فقرزدایی به طور موقت به كار گرفته شوند، اما هرگز نمیتوانند محور تحول اقتصاد پویای نوینی باشند. از این نوع فعالیت و مهارتهای سنتی میتوان و باید به جای خود استفاده كرد اما دل و امید نهایی بستن به آنها فرصت و زمان را از دست دادن و به فاصلة عقب ماندگی از جهان متحول و در حال پیشرفت افزودن است. دلیلی نیست كه جوانان عشایری نتوانند در صنایع مدرن و مجتمعهای صنعتی بزرگ به كار گرفته شوند. دلایل و شواهد چنانكه پیش از این اشاره شد بر له این امر است. واحدهای صنعتی و حتی شكلی از پاركهای صنعتی جدید، در جایی كه تحول دامداری سنتی به دامپروری نوین ممكن نباشد، میتواند این نسل معلق را در منطقه نگهداری وجلوی اضمحلال میراث فرهنگی آن را بگیرد و به طور غیرمستقیم از بار مسائل شهری بكاهد.

«استراتژی كه كه از آن سخن گفتیم خط و مسیر حركت آینده را در چارچوب یك استراتژی جامع و همه جانبه، رشد و تحول و توسعه ملی را نشان میدهد. این استراتژی هم كلی، هم دراز مدت و هم اختیاری است. تحول باید با تدریج و با تدبیر همراه باشد.

فضاهای زندگی عشایر كوچنده بسیار متنوع و گوناگون است. این گوناگونی و تنوع باید همیشه به شمار آید. به این واقعیت مهم باید آگاه باشیم كه گاه طرح یا برنامه ای كه برای طایفه ای جواب مطلوب می دهد حتی برای طایفة همجوار ممكن است مناسب نباشد. برنامه ریزی در چنین مواردی و در برخورد سنجیده و عقلایی و دورنگرانه با اینگونه مسائل است كه منطق وزیبایی خود را به نمایش می گذارد.

«اصولا سازمان و ساختار اجتماعی جماعتهای عشایری به سازمان صنعتی بیشتر شباهت دارد تا به سازمان و ساختار روستایی

استراتژی های توسعه پیشنهادی گروه مطالعاتی هامون

این گروه كه مطالعات وسیعی پیرامون توسعة‌جامعة عشایر انجام داده است، استراتژیهای زیر را برای توسعه پیشنهاد می نماید:

1- توسعه و تحول نظام تولید عشایری جهت بهره بردرای بهینه از منابع و عوامل تولید، افزایش بهره وری و تأمین رفاه اقتصادی و شرایط معیشتی مناسب

2- گسترش فعالیتهای صنعتی در مناطق عشایری به منظور ایجاد فرصتهای جدید شغلی، افزایش درآمد، بهره گیری مطلوب از فرآورده های تولیدی، تقویت بنیادی تولید و تحول تكنولوژیك مناسب.

3- بهسازی و نوسازی مراكز جمعیتی و ایجاد و تجهیز كانونهای جدید برای تمركز جمعیت و فعالیتها

4- عمران و توسعة یكپارچه و هماهنگ مناطق عشایری، به ویژه سرزمینهای ایلی عمده به منظور كاربرد بهینه و همه جانبه از منابع و اراضی ، ایجاد تعادلهای زیست محیطی، استقرار مطلوب جمعیت و تمركز فعالیتها

نظریات ابراهیم حیاتی

الف) اسكان با مشاغل كشاورزی

بخش عمده ای از عشایر ایران در قشلاق یا ییلاق، دارای زمینهای كشاورزی قابل ملاحظه‌اند، بنابراین با حمایت از این قشر از طریق تأمین آب كشاورزی، واگذاری اراضی، آموزش و ترویج، اعطای وام و ... میتوان آنان را در همان محل خود اسكان داد.

ب) اسكان با شغلهای دامداری و دامپروری

میتوان یك زندگی دامداری توأم با دامپروری، زنبورداری و سایر مشاغل صنعتی را برای جذب جمعیت مازاد و تكمیل امور اقتصادی آنان توصیه كرد.

ج) اسكان با مشاغل دامپروری و صنعتی

گروهی از عشایر ایران نه دارای زمین كشاورزی و نه مراتع قابل استفاده هستند،‌برای این گروه پیشنهاد میشود كه نقاطی با ایجاد شرایط قطبهای صنعتی در هر استان پیش بینی شود و نسبت به استقرار عشایر داوطلب با در اختیارگذاشتن امكانات موردنیاز اقدام گردد. استراتژی توسعه زندگی عشایر باید بر محور اقتصادی دام استوار باشد یا به عبارت دیگر آمیخته ای از زراعت و دامداری و سایر قابلیتهای اقتصادی و اشتغال زا باشد. بنابراین تنها راه ادامة حیات و توسعة زندگی آنها كه خود نیز به آن گرایش دارند و توسعه ای سالم و بدون تخریب و مبتنی بر فرهنگ اقتصادی – اجتماعی آنهاست، اینگونه است كه با یك برنامه ریزی دقیق، باقی زمینهای قابل كشت را به خود آنها واگذار نمایند و با توجه به قابلیتها و پتانسیل های منطقه ای، مجتمعهای كوچك و بزرگ كشت (كشتی كه مكمل دامداری است) راه اندازی كنیم. اجرای این برنامه مستلزم مكان یابی و مطالعه آمایشی و قابلیت سنجی (بخصوص آب و خاك) و به دنبال آن آماده سازی مناطق مطالعه شده است كه با توجه به عوامل جغرافیایی و طبیعی مناطق مختلف شامل حفر و تجهیز چاه ، حفر كانالهای انحرافی،‌بهسازی چشمه ها و قنوات می باشد (حیاتی ، 1370 : 182).

4- نظریات دكتر حسینی

«من معتقد هستم، الگوی توسعه برای عشایر كشور باید یك الگوی بومی باشد، هیچ یك از نظریات و مدلهای توسعه عیناً نمی تواند در مناطق عشایری كشور عملی گردد، گر چه استفاده از نظریات و الگوهای توسعه و اطلاع یافتن از آنها مفید است، اما مدل توسعة عشایر كشور باید یك مدل بومی باشد. نظریات رشد از درون و بیرون، نظریات روستو و غیره از این جمله هستند ولی اطلاع داشتن از آنها مفید است. نظریات توسعه كه در كشور هندوستان و چین مطرح شده است به كشور ما نزدیكتر هستند، در مدل هند، توسعه را در سطح بخش دیده اند و تمام تدابیر برای توسعة بخش پیش بینی شده است. در چین،‌مدل توسعه منطقه ای است من معتقد هستم مدل توسعه بومی مشابه آنچه شیخ بهایی در مورد زاینده رود و چگونگی اثر آن در توسعه دیده است میتواند با توجه به پتانسیل های مناطق عشایری پیش بینی گردد، اما اگر دلایل عدم توسعه یافتگی و مشكلات فعلی را بدانیم، می توانیم به مدل مناسب توسعه دسترسی پیدا كنیم. در مدل توسعه، قالب و چارچوب و سطح واحد برنامه ریزی بسیار مهم است،‌با توجه به شناختی كه از جامعة عشایر دارم، واحد برنامه ریزی در حد «تیره» میتواند واحد مناسبی باشد. توسعه كشاورزی مبحث را باری توسعه عشایر رسیدگی به وضعیت معیشتی آنان می دانم و در كنار آن دسترسی به خدمات مختلف را توصیه می نمایم، معیشت را پایه و اساس و خدمات را چهاردیوار می دانم .»

اهداف پیش بینش شده برای ارتقاء زندگی عشایر ایران

اهداف پیش بینی شده در اسناد برنامه های پنج سالة كشور

برنامه سندی است رسمی،‌كه در آن هدفها، سیاستها و راهبردهای اجرائی كلیة بخشها مشخص میگردد و دارای نقش بسیار تعیین كننده ای در افق آینده بخشها خواهد بود. به عبارت دیگر، چگونگی نگرش دولت به یك بخش در قالب برنامه ریزیهای كشور نمود پیدا می كند.

اولین سند رسمی كه پس از انقلاب اسلامی به طور دقیق اهداف و خط مشی های اساسی زندگی عشایر را برای یك دورة بیست ساله در خود دارد، كتاب «خط مشی بیست سالة آینده زندگی عشایر» می باشد. این سند مصوبات شورای عالی عشایر است كه در جلسات مختلف شورای عالی مورد تصویب قرار گرفته است. شورای عالی عشایر ایران تركیبی از نخست وزیر، تعدادی از وزراء و رؤسای سازمانهای مرتبط با زندگی عشایر بود. در این سند، عشایر كشور به دو دسته تقسیم شده اند:

• گروهی كه به دلایل مختلف تمایل به كوچ و ادامه زندگی كوچگری دارند.
• گروهی كه به دلایل مختلف تمایل به اسكان دارند

خط مشی آینده زندگی عشایر از دیدگاه شورای عالی عشایر ایران عبارت است از:

«بنابراین خط مشی آینده زندگی عشایر از یك حركت دو سویه ای برخوردار خواهد بود كه از یك طرف بایستی امكانات لازم را جهت بهبود و اصلاح زندگی كوچكتری فراهم و از طرف دیگر زمینه های لازم برای اسكان تدریجی عشایر ایجاد نمود.

تعدادی از اهداف پیش بینی شده در این سند عبارتند از :

• افزایش درآمد اقتصادی خانوارهای عشایری
• ایجاد زمینه های مناسب برای رشد استعدادها و خلاقیتهای بالقوه و بالفعل در جامعه عشایری
• بهره مندی بیشتر و گسترده تر از استعدادهای خاص عشایری در مورد دامداری.

عشایر گروه دوم، یعنی كسانی كه تمایل به اسكان دارند مورد توجه مبحث ما هستند، این سند برای این گروه جهت گیریهای زیر را ارائه میدهد:

«لازم است از طریق سازمان امور عشایر استانها،‌ضمن تماس با خود عشایر، آنهایی كه تمایل به اسكان دارند شناسایی و مناطق مناسب اسكان آنها مورد مطالعه دقیق قرار گیرد و به اشكال زیر نسبت به ساكان تدریجی آنان اقدام گردد.

چگونگی و شكل اسكان در عشایر كه تابعی است از تمایلات عشایر، وضعیت اقتصادی موجود آنان و نوع اشتغال آنان، در حالت اسكان به قرار زیر خواهد بود:

1- اسكان با اشتغالات كشاورزی به طور اعم (شامل زراعت، تولید علوفه، باغداری و غیره) توأم با دامداری و دامپروری

2- اسكان با اشتغالات دامداری و دامپروری (صنعتی)

3- اسكان با اشتغالات دامپروری و صنعتی

در سند خط مشی بیست سالة آینده زندگی عشایر، برنامه های پس از اسكان شامل موارد زیر است:

« با صورت پذیرفتن این اسكان، روستاهای جدید به وجود خواهند آمد كه از لحاظ اقتصادی و فرهنگی دارای ویژگیهای خاصی هستند، لازم است تشكیلاتی متناسب به وجود آید كه اسكان عشایر ار در چارچوب طرحهای تصویبی بر عهده داشته و این روستاهای جدید را تا تثبیت كامل، تحت نظارت و كنترل خاص خود داشته باشند. بنابراین در اجرای طرحهای اسكان تصویبی اقدامات زیر انجام خواهد شد :

1- فعالیتهای اقتصادی

اشتغالات غیرصنعتی برای آن دسته از عشایری كه به فعالیتهای دامداری، دامپروری و كشاورزی خواهند پرداخت باید اقدامات زیر انجام گیرد:

• روشن ساختن وضعیت بهره وری از مراتع و مالكیت زمینهای كشاورزی عشایر متمایل به اسكان و حمایتهای لازم از آنان
• تأمین آب كشاورزی با همیاری خود عشایر
• دادن آموزشهای لازم كشاورزی به آن دسته از عشایری كه زمین كشاورزی در اختیار دارند
• دادن امكانان و ابزارآلات تولیدی و وامهای نقدی و جنسی
• تأمین علوه ارزان قیمت مورد نیاز هر یك از گروههای سكونت یافته با توجه به شرایط اسكان

2- اشتغالات صنعتی

در اشتغالات صنعتی، سنایعی كه ایجاد خواهند شد باید متناسب با برنامه های اقتصادی درازمدت در سطح ملی و وضعیت اقتصادی و طبیعی و جغرافیایی منطقه باشند. بنابراین فعالیتهای صنعتی كه میتوان برای عشایر متمایل به اسكان ایجاد نمود عبارتند از:

1- ایجاد كارگاههای تولیدی از نوع دستی كه قابلیت عرضه به بازار داخل یا خارج را دارا باشند (صنایع دستی)

2- ایجاد مراكز صنعتی تولید و تهیة بسته بندی محصولات دامی، گیاهی (صنایع تبدیلی)

3- ایجاد صنایع كوچك جهت تهیه و تولید كالاهای مورد نیاز منطقه

4- علاوه بر ایجاد كارگاههای صنعتی جهت اشتغال عشایر متمایل به اسكان میتوان پرورش زنبور عسل، تهیه بذور مرتعی، پرورش ماهی در آبگیرهای طبیعی و مصنوعی و بهره برداری از معادن كوچك را پیش بینی نمود.

3- فعالیتهای اجتماعی، فرهنگی و رفاهی :

از آنجایی كه محل عشایر ساكن شده به صورت روستا خواهد بود بنابراین كلیة فعالیتهای اجتماعی از جمله آموزش و پرورش، امور بهداشت و درمان، تأمین آب و برق و مسكن و راه و غیره در چارچوب فعالیتهای وزارتخانه ها و سازمانهای خاصی كه برای روستاها خدمات رسانی می كنند،‌قرار خواهد گرفت (همان : ص 41-39)

برچسب ها : بررسی زندگی عشایری , پایان نامه بررسی زندگی عشایری , مقاله بررسی زندگی عشایری , پروژه بررسی زندگی عشایری , تحقیق بررسی زندگی عشایری , دانلود پایان نامه بررسی زندگی عشایری , پروژه , پژوهش , مقاله , جزوه , تحقیق , دانلود پروژه , دانلود پژوهش , دانلود مقاله , دانلود جزوه , دانلود تحقیق