بحثی پیرامون ماده 296 قانون مجازات اسلامی

مقدمه ماده 296 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 یكی از موادی است كه در اصلاحات سال 1370 وضع شده و در مقررات جزائی ما سابقه تدوین نداشته است ماده مزبور مقرر می دارد « در مواردی هم كه كسی قصد تیراندازی به كسی یا شیئی یا حیوانی را

بحثی پیرامون ماده 296 قانون مجازات اسلامی

مقدمه :

ماده 296 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 یكی از موادی است كه در اصلاحات سال 1370 وضع شده و در مقررات جزائی ما سابقه تدوین نداشته است . ماده مزبور مقرر می دارد : « در مواردی هم كه كسی قصد تیراندازی به كسی یا شیئی یا حیوانی را داشته باشد و تیر او به انسان بی گناه دیگری اصابت كند عمل او خطای محض محسوب می شود » . ماده 296 یكی از مواردی را كه در بحث ازعوامل رافع مسئولیت مورد توجه قرار می گیرد مطرح كرده است یعنی بحث اشتباه كه حقوقدانان و فقها در آثار خود پیرامون آن به بحث پرداخته و تأثیر آن را در مسئولیت كیفری تشریح كرده اند .

هدف ما در این مختصر این نیست كه به بحث كلی و جامع راجع به اشتباه وتأثیر آن در مسئولیت كیفری بپردازیم چرا كه این بحث در حقوق جزای عمومی و در بحث مسئولیت كیفری مطرح می شود و علاقمندان می توانند به كتب و مقالات موجود مراجعه كنند بلكه هدف ما آن است كه با توجه به اصول كلی اشتباه ونیز قواعد راجع به بزه قتل به بررسی وتحلیل ماده 296 پرداخته و در فروض مختلف نوع قتل را تشخیص دهیم . بطور كلی اشتباه یا نسبت به حكم است ویا نسبت به موضع عمل .

در خصوص اشتباه در حكم با توجه به قاعده كلی « جهل به قانون مسموع نیست » قانونگذار همه را عالم به قانون فرض می كند وخلاف این فرض را نیز جز در موارد استثنائی و خاص نمی پذیرد بنابراین بطور كلی اشتباه در حكم رافع مسئولیت جزائی نیست . براین قاعده استثنائاتی وارد است و دلیل وجود این استثنائات نیز این است كه اشتباه در حكم ممكن است اشتباه در حكم جزائی باشد كه در این صورت در مسئولیت كیفری مرتكب بی تأثیر است ویا ممكن است اشتباه در حكم غیر جزائی باشد كه در این صورت می تواند در مسئولیت كیفری مؤثر باشد . منظور از اشتباه در حكم غیر جزائی مواردی است كه حكم مدنی یا بازرگانی یا انواع دیگر احكام غیر جزائی پایه حكم جزائی قرار گیرد و مرتكب نسبت به آن جاهل یا در اشتباه باشد.

با توجه به اینكه برگشت این نوع اشتباه هرچند ظاهراً حكمی است ولی درواقع از انواع اشتباه موضوعی به حساب می آید لذا در مسئولیت كیفری مؤثر میافتد 1 مثلاً هر گاه شخصی با زنی كه در عده رجعیه است به خیال اینكه عده رجعیه او با دو طهر خاتمه یافته ودر نتیجه زن مزبور آزاد است می تواند با او ازدواج كند ازدواج كرده باشد مرتكب جرم پیش بینی شده در مبحث زنا یا اعمال دیگر منافی عفت نشده است چون در تصور او موضوع عمل مباح است و علت این تصور عدم تسلط به مباحث حقوق مدنی است اما اگر نداند كه عمل طبق قانون جرم است این جهل از او پذیرفته نمی شود ولی اگر خیال كند كه موضوع عمل مشمول حكم جزائی كه به آن عالم است نیست در این صورت عنصر معنوی جرم تحقق نمی یابد و سوء نیت او محرز نمی شود و در نتیجه مسئولیت كیفری وی مرتفع می شود . اشتباه در موضع چون پیوسته عنصر معنوی را مختل می كند در مسئولیت كیفری مؤثر است مگر اینكه استثنائاً قانونگذار در مواردی شخص را مسئول بشناسد.

یكی از مصادیق اشتباه موضوعی ، اشتباه در شخص است به این معنا كه مثلاً ممكن است شخصی قصد قتل عمرو را كرده ولی به یكی از علل مختلف از قبیل شباهت عمرو با زید یا خطا در نشانه گیری یا انجام اعمال از ناحیه یكی از دو نفر صدمه مورد نظر به زید وارد شده و موجب قتل وی شده باشد . آنچه در ماده 296 مطرح شده است از مصادیق اشتباه در شخص است . بحث اشتباه در شخص از دیرباز مورد توجه فقها و حقوقدانان قرار گرفته و در خصوص آن نظریاتی ارائه شده و مراجع قضائی نیز با توجه به نظریات ارائه شده آراء مختلفی صادر كرده اند .

دراین مقاله ابتدا به بررسی نظریات فقهای شیعه در خصوص اشتباه در شخص در مبحث قتل پرداخته و پس از آن موضوع را از نظر قوانین و رویه قضائی بررسی كرده و سپس در خصوص حدود و قلمرو ماده 296 مطالبی بیان كرده و مقاله را با نتیجه گیری مختصری به پایان خواهیم برد .

برچسب ها : بحثی پیرامون ماده 296 قانون مجازات اسلامی , دانلود مقاله بحثی پیرامون ماده 296 قانون مجازات اسلامی , خرید مقاله بحثی پیرامون ماده 296 قانون مجازات اسلامی , دانلود تحقیق بحثی پیرامون ماده 296 قانون مجازات اسلامی , خرید و دانلود تحقیق بحثی پیرامون ماده 296 قانون مجازات اسلامی , قانون مجازات اسلامی , ماده 296 قانون مجازات اسلامی