تعریف و كاركرد سوبسید

تعریف و كاركرد سوبسید در 30 صفحه word قابل ویرایش با فرمت doc

تعریف و كاركرد سوبسید

سوبسید و انواع آن:

در مورد سوبسید تعاریف مختلفی شده است كه به دو مورد آن بسنده می كنیم:

1- سوبسید عبارت است از پرداخت مستقیم یا غیرمستقیم دولتی- امتیاز اقتصادی- یا اعطای رجحان ویژه ای كه به موسسات خصوصی خانوارها و یا دیگر واحدهای دولتی جهت دستیابی به اهداف مورد نظر انجام می پذیرد.

2- سوبسید عبارتست از كمك های مالی یا معادل آن كه به یك خدمت داده می‌شود گرچه از نگاه سود این خدمت، اقتصادی نباشد ولی از حیث رفاه عمومی لازم است. از بخش ها و كمك های مالی رایگان مالی كه دولت به دستگاه تا بعد خود به منظور كمك به یك خدمت عمومی می دهد نیز به همین نام یاد می شود.

اصولاً سوبسیدها را می توان به دو نوع سوبسید مستقیم و غیرمستقیم تقسیم نمود. سوبسید مستقیم مقدار هزینه هایی است كه دولت به طور كلی برای حفظ منافع اقشار جامعه برای خرید كالاهایی می پردازد. این نوع از سوبسیدها از لحاظ ماهیت و عملكرد به دو دسته تقسیم می شوند.

الف: سوبسیدهای تولیدی كه با ارائه خدمات مختلف فنی، اطلاعاتی و حرفه ای و با بسط شبكه توزیع از طریق تأثیر بر تولید، سعی دارند تا بخشهای تولیدی نوزاد را به بخشهایی بالغ و خود اتكا تبدیل كنند. كمكهای مزبور شامل كمكهای دولت به كشاورزان و صاحبان صنایع نیز می گردد.

ب: سوبسیدهای مصرفی كه از طریق پایین آوردن قیمت كالاهای مصرفی و افزایش قدرت خرید بر سیستم عرضه و تقاضای كالا اثر می گذارد.

سوبسیدهای غیرمستقیم عبارتست از برخی كمكهای دولت به موسسات و شركت‌های خدمات عمومی كه خدمات آنها را با قیمتی پایین تر از هزینه تمام شده به مصرف كنندگان عرضه می نمایند.

وجه تمایز سوبسیدهای مستقیم و غیرمستقیم را می توان در درجه مشمولیت آن دانست. سوبسیدهای مستقیم جنبه ملی داشته و اصولاً مزایای آن شامل كلیه افراد مملكت می شود و اجرای آن معمولاً بدنبال اهداف سیاسی- اجتماعی است. در حالیكه سوبسید غیرمستقیم فراگیری سوبسیدهای مستقیم را نداشته و هدف اساسی آن تاثیرگذاری بر رشته یا گروه خاصی می باشد و معمولاً اهداف اقتصادی و مالی را دنبال می كند.

خصوصیات سوبسیدها:

1- سوبسید مستلزم مقداری انتقال درآمد است. اعم از آنكه این انتقال بین دولت و بخش خصوصی یا میان گروههای مختلف بخش خصوصی باشد و از لحاظ انتقال مقداری از درآمد نوعی انتقال یك طرفه را در بر می گیرد. به همین جهت است كه عده ای برنامه های پرداخت سوبسید را نوعی همه و كمك تلقی می نمایند.

2- سوبسید از لحاظ ماهیت محدود به گروه خاصی از اجتماع می گردد. این خصیصه، سوبسیدها را از پرداخت های رفاهی دولت متمایز می كند. به عبارت دیگر سوبسید برای تحت تأثیر قرار دادن نمونه و الگوی تولید كالای خاصی یا مصرف گروه خاصی از گروههای اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالیست كه سوبسیدهای پرداختی در ایران، عمدتاً تمام گروه های درآمدی را شامل شده است.

3- سوبسیدها دارای هدف اصلاح یا تصحیح قوای بازار یا قیمت بدون از بین رفتن قوای مذكور هستند. به عبارت دیگر از طریق سوبسیدها رابطه قیمت و هزینه تمام شده در بازار تغییر داده می شوند به نحویكه مشاركت كنندگان در عرضه و تقاضای بازار انگیزه رفتار متفاوتی داشته باشند. در حقیقت اتكاء اصلی به مكانیزم بازار و قوای عرضه و تقاضاست و دولت هم نیات خود را از طریق تأثیر بر عملكرد این نیروها عملی می نماید.

اگر هرگونه انتقال درآمد از سوی دولت به اقشار خاصی از جامعه سوبسید محسوب شود. براین اساس از یك طرف سوبسید را می توان به دو دسته كلی سوبسیدهای «با سند» و «بدون سند» طبقه بندی نمود. در سوبسیدهای با سند، دریافت كنندگان سوبسید، كالاها را به طور مستقیم دریافت نمی كنند ولی با حق اشتراكی كه دارند رسیدهایی دریافت كرده كه به آن‌ها این حق را می دهد كه كالاهای ویژه‌ای با آن اخذ نمایند. در سوبسیدهای «بدون سند» از طریق تغییر در قیمت كالا و یا درآمد دریافت كنندگان سوبسید امكان مصرف بیشتری به دست می آورند.

 از طرف دیگر می توان سوبسیدها را به سوبسید با تعیین قیمت ثابت، سوبسید با پرداخت نقدی، سوبسید بر واحد كالا و سوبسید بر بهاء كالا طبقه بندی كرد.

سوبسید در جهت حمایت از مصرف كننده با برقراری قیمت ثابت بر روی كالا:

در این نوع سوبسید دولت یك سقف قیمت را كه از قیمت بازار كمتر است برای مصرف كننده برقرار می كند. برای بررسی آثار برقراری این نوع سوبسید بحث را از فرد مصرف‌كننده و محدودیت بودجه او شروع كرده و سپس به بحث بازار می‌پردازیم.

با برقراری سقف قیمت پایین تر از قیمت بازار، خط بودجه از M₀L₀ به M₀L₁ انتقال می یابد. در نتیجه برای فرد مصرف كننده امكان مصرف بیشتر از كالای x فراهم می شود و با فرض آنكه كالای x یك كالای نرمال است مصرف آن از x₀ به x₁ افزایش می یابد. در روی نمودار نقطه E₁ نقطه‌ی تعادل جدید است كه از مماش نشدنخط بودجه M₀L₁ با بالاترین منحنی مطلوبیت (منحنی U₁) حاصل شده است.

در نقطه‌ی E₁ هزینه پرداختی توسط مصرف كننده برابر با M₀A می باشد در حالیكه هزینه‌ی بازاری برای این مقدار مصرف برابر M.B می باشد. بنابراین دولت برای افزایش مصرف از x₀ به x₁ از طریق كاهش قیمت، بایستی معادل AB واحد سوبسید پرداخت نماید.

در مورد وضعیت بازار، آثار برقراری قیمت ثابت بر روی كالا را به كمك منحنی‌های عرضه و تقاضای بازار مورد بررسی قرار می دهیم.

اگر قوای عرضه و تقاضا به طور آزادانه عمل نمایند نقطه تعادل E₀، قیمت P₀ و مقدار g₀ را ارائه می كند. دولت برای آنكه سطح مصرف این كالا در جامعه افزایش یابد و مقدار مصرف از g₀ به g₂ افزایش یابد، اقدام به برقراری قیمت ثابت در حد P₁ می نماید. در این سطح از قیمت، میزان تقاضای بازار به مقدار (g₂-g₀) افزایش می‌یابد در حالی كه عرضه كنندگان در قیمت P₁ تمایل به عرضه بیشتر از مقدار g₁ نخواهد داشت و در نتیجه به مقدار (g₂-g₁) در بازار كمبود عرضه به وجود خواهد آمد. دولت برای جبران این كمبود سه راه در پیش دارد:

1- تمام كمبود را از طریق تولید داخلی تامین كند. یعنی به میزان g₂ در بازار عرضه شود. ولی برای عرضه كالا به مقدار g₂ قیمت باید به اندازه P₂ افزایش یابد. از این رو اگر تمام عرضه از طریق تولید داخلی تامین گردد دولت بایستی به میزان (P₂-P₁)*g₂ سوبسید به تولید كنندگان بپردازد.

2- تمام كمبود از طریق واردات تامین گردد. یعنی به مقدار g₁ از تولید داخلی تامین گردیده و به مقدار (g₂-g₁) واردات انجام شود.

3- قیمتی از كمبود از طریق تولید داخلی و قسمتی نیز از واردات تامین گردد. به طور مثال به مقدار og₀ از طریق تولید داخلی و مقدار (g₂-g₀) نیز از طریق واردات تامین گردد. در اینصورت دولت باید به میزان (P₀-g₁)*g₀ به تولید كنندگان سوبسید پرداخت نماید.

سوبسید در جهات حمایت از مصرف كننده از طریق پرداخت‌های انتقالی نقدی:

در این روش به جای دخالت مستقیم در مكانیزم قیمت ها و یا كنترل آن برای جبران كاهش قدرت واقعی خرید مصرف كننده در مقابل افزایش قیمت، دولت مقداری درآمد به او انتقال می دهند. در این صورت اگر دولت خواهان افزایش مصرف كالای خاصی باشد این انتقال درآمد به میزانی خواهد بود كه درآمد واقعی مصرف كننده افزایش یافته و امكان مصرف بیشتر كالاها فراهم شود. برای بررسی اثرات پرداخت‌های انتقالی بر میزان مصرف، تحلیل خود را در دو سطح فرد مصرف كننده و بازار انجام می دهیم.

ابتدا فرد مصرف كننده ای را كه با توجه به محدودیت بودجه سعی بر حداكثر شدن مطلوبیش دارد مورد بررسی قرار می دهیم.

.............................................

منابع:

1- بررسی انواع سوبسید و جنبه های مختلف اقتصادی آن، فیروز پورآذر، بهمن ماه 1369، در گروه تحقیقات بازرگانی داخلی، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

2- تحلیل و بررسی اقتصادی سوبسید، عباس رحیمی و عباس كلانتری، اسفند 1371، واحد تحقیقات بازرگانی، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

3- بررسی آثار وضع سوبسید، حمید رضا طباطبایی، موسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه.

برچسب ها : تعریف و كاركرد سوبسید , تعریف و كاركرد سوبسید , تحقیق تعریف و كاركرد سوبسید , مقاله تعریف و كاركرد سوبسید , دانلود تحقیق تعریف و كاركرد سوبسید , دانلود مقاله درمورد تعریف و كاركرد سوبسید , تعریف سوبسید , كاركرد سوبسید , سوبسید , پروژه , پژوهش , مقاله , جزوه , تحقیق , دانلود پروژه , دانلود پژوهش , دانلود مقاله , دانلود جزوه , دانلود تحقیق