پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک

پایان نامه پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک در 150 صفحه ورد قابل ویرایش

پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک

چكیده

در این تحقیق سعی شده به پیامدهای جنگ آمریكا و عراق و تأثیر آن برآینده اوپك با توجه به سئوال اصلی و سئوالات فرعی پرداخته شود. مساله تحقیق این است كه آیا اوپك پس از حمله آمریكا به عراق نیز می‌تواند این وحدت و همگرایی را در بین اعضای خود حفظ نماید و یا اینكه با خروج عراق از اوپك یا عدم رعایت سهمیه عراق و یا دخالت آمریكا در تعیین سهمیه نفت عراق، تضعیف اوپك را شاهد خواهیم بود و آیا با ورود مصرف كنندگان انبوه جدید نفتی، معادلات نفتی به نفع كشورهای عضو اوپك رقم خواهد خورد. این تحقیق شامل هفت فصل می‌باشد:

فصل اول: طراحی پژوهش، فصل دوم: كلیات نظری، فصل سوم: تاریخچه و عملكرد اوپك، فصل چهارم: جایگاه عراق در اوپك و بحرانهای این كشور، فصل پنجم: وضعیت آمریكا در زمان حمله به عراق و دلایل آمریكا از حمله به عراق، فصل ششم: تحلیل و دیدگاه‌های اتحادیه‌ اروپا، اوپك و شاخصهای اقتصادی تولید جهانی نفت، فصل هفتم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری تحقیق.

نتایج تحقیق، مؤید فرضیه جانشین تحقیق است كه جنگ آمریكا علیه عراق تأثیری بر روند فعلی اوپك برجای نگذاشته و این جنگ در راستای نظم نوین جهانی است و به همین منظور امنیت انرژی یكی از اهداف اصلی در این زمینه است و مسائل دیگری همچون هژمونی دلار در برابر یورو بدلیل گسترش معاملات نفتی با یورو و افزایش نرخ برابری آن در برابر دلار و همچنین بهبود شاخص‌های اقتصادی چین، اروپا و ژاپن در مقایسه با آمریكا، از دیگر اولویتهای جهانی قابل طرح آمریكا در حمله به عراق می‌باشد.

فهرست مطالب

فصل اول: طراحی پژوهش

              - مقدمه..................................................................................................... 1

1-1-    طرح مسأله.......................................................................................... 2

         2-1- سئوال اصلی.......................................................................................... 3

                1-2-1- سئوال فرعی............................................................................ 3

         3-1- فرضیه اصلی......................................................................................... 4

                1-3-1- فرضیه جانشین....................................................................... 4

        4-1- متغیرهای دخیل..................................................................................... 4

        5-1- تعریف عملیاتی مفاهیم.......................................................................... 4

        6-1- پیشینه تحقیق......................................................................................... 5

        7-1- روش تحقیق.......................................................................................... 9

        8-1- هدف تحقیق.......................................................................................... 10

             1-8-1- هدف كلی................................................................................... 10

             2-8-1- هدف جزیی................................................................................ 10

        9-1- قلمرو تحقیق.......................................................................................... 10

       10-1- انگیزه و ضرورت تحقیق...................................................................... 11

         11-1- موانع و تنگناهای تحقیق.................................................................... 11

         12-1- سازماندهی تحقیق............................................................................. 11

فصل دوم: كلیات نظری

           - مقدمه نظری.............................................................................................. 14

           1-2- همگرایی............................................................................................ 15

                  1-1-2 - عوامل همگرایی اوپك......................................................... 20

           2-2- نظام تك قطبی متقارن....................................................................... 22

           3-2- دكترین بوش، نظم نوین جهانی......................................................... 26

           4-2- نظریه هژمونی و كاربرد آن در منطقه خاورمیانه................................. 28

                 1-4-2- اهداف هژمونیك آمریكا........................................................ 29

                 2-4-2- هژمونی نفتی آمریكا.............................................................. 29

     فصل سوم : تاریخچه و عملكرد اوپك

          1-3- چگونگی شكل‌گیری اوپك................................................................. 32

         2-3- اهداف و برنامه‌های اوپك..................................................................... 33

         3-3- اعضای اوپك........................................................................................ 35

         4-3- ساختار و اركان اوپك........................................................................... 36

            1-4-3- كنفرانس...................................................................................... 36

                2-4-3- هیئت عامل............................................................................. 38

                3-4-3- دبیرخانه.................................................................................. 38

                4-4-3- دبیر كل................................................................................... 39

         5-3- تحولات اوپك از زمان تشكیل.............................................................. 40

         6-3- آژانس بین‌الملل انرژی و نقش آن در كاهش قدرت اوپك................... 42

         7-3- جنگ عراق علیه ایران و تأثیر آن بر اوپك............................................ 45

         8-3- جنگ عراق علیه كویت و اوپك............................................................ 47

         9-3- حمله  آمریكا به عراق (2003)............................................................ 51

        10-3- جمع‌بندی تحولات اوپك.................................................................... 53

        11-3- نوسانات نظام سهمیه بندی اوپك........................................................ 53

فصل چهارم: تحولات عراق

        1-4- پیشینه تاریخی و جغرافیایی عراق.......................................................... 69

        2-4- تاریخچه نفت و عراق............................................................................ 71

        3-4- بحرانهای عراق در حوزه خلیج فارس................................................... 74

              1-3-4- جنگ عراق علیه ایران و تأثیر آن بر نفت عراق......................... 74

              2-3-4- جنگ عراق علیه كویت............................................................. 76

              3-3-4- جنگ آمریكا علیه عراق............................................................. 78

فصل پنجم: اهداف آمریكا در عراق

       1-5- آمریكا و خلیج فارس.............................................................................. 80

       2-5- رابطه ایالات متحده در جنگ عراق علیه ایران......................................... 82

       3-5- جنگ عراق علیه كویت و نقش ایالات متحده آمریكا.............................. 85

       4-5- حمله آمریكا به عراق یك گزینه با چندین هدف..................................... 87

       5-5- افزایش وابستگی آمریكا به نفت.............................................................. 90

       6-5- دلایل و اهداف آمریكا از جنگ................................................................ 92

             1-6-5- شرایط اقتصادی آمریكا در بروز جنگ........................................ 93

             2-6-5- اهداف و دلایل داخلی آمریكا...................................................... 94

             3-6-5- اهداف و دلایل منطقه‌ای آمریكا.................................................. 96

             4-6-5- اهداف و دلایل جهانی آمریكا..................................................... 99

فصل ششم: دیدگاه‌ها و تحلیل‌ها درباره حمله به عراق و آینده اوپك

        1-6- اتحادیه اروپا و بحران عراق.................................................................... 104

               1-1-6- موافقان حمله به عراق.............................................................. 105

               2-1-6- مخالفان حمله به عراق............................................................. 106

       2-6- قطعنامه 1441 و دیدگاه‌های موافق و مخالف حمله به عراق................. 109

              1-2-6- ادله موافقان حمله آمریكا به عراق.............................................. 110

             2-2-6- ادله مخالفان حمله آمریكا به عراق.............................................. 111

     3-6- آینده اوپك با حضور یا عدم حضور عراق................................................. 113

             1-3-6- اگر عراق در اوپك بماند............................................................. 113

             2-3-6- اگر عراق از اوپك خارج شود..................................................... 114

    4-6- تحلیل‌های اقتصادی عرضه و تقاضای جهانی نفت..................................... 117

          1-4-6 - شاخص‌های كمی عرضه و تقاضای جهانی نفت........................... 117

          2-4-6- تحلیل اقتصادی آمارهای 10 ساله نفت جهان................................ 120

فصل هفتم:

نتیجه‌گیری.................................................................................................................. 126

منابع و مأخذ............................................................................................................. 132

پیوست‌‌ها و ضمائم................................................................................................... 141

            1- روزشمار اوپك از 2003 تا پایان 2004 میلادی

            2- پیش‌بینی تولید كشورهای غیر اوپك

            3- نمودار تحولات قیمت نفت

            4- گزارش آماری انرژی جهان در سال 2005

فهرست جداول و نمودارها

جدول شماره یك – میزان تولید نفت جهانی برحسب مناطق جغرافیایی.................... 58

جدول شماره2- تقاضا و عرضه نفت جهان................................................................ 59

جدول شماره3- سقف سهمیه تولیدی كشور‌های عضو اوپك.................................... 60

جدول شماره4- ذخایر اثبات شده نفت اوپك............................................................ 62

نمودار شماره یك- ظرفیت تولید نفت تا سال 2020................................................ 63

جدول شماره 5- سناریوهای مختلف پیش‌بینی ظرفیت تولید اوپك در سال 2010.. 64

جدول شماره6- موازنه عرضه و تقاضای نفت در سال 2010................................... 65

جدول شماره7- ذخایر اثبات شده نفت عراق............................................................. 65

جدول شماره8- تولیدات نفت خام عراق................................................................... 66

جدول شماره9- میزان تولید نفت آمریكا.................................................................... 67

جدول شماره10- میزان مصرف نفت آمریكا.............................................................. 67

جدول شماره11- میزان واردات نفت خام آمریكا...................................................... 68

جدول شماره12- میزان مصرف نفت جهان............................................................... 117

جدول شماره13- میزان واردات نفت جهان............................................................... 118

جدول شماره14- میزان تولیدات نفت جهان.............................................................. 118

جدول شماره15- تحولات قیمت‌های نفت................................................................ 119

جدول شماره 16- میزان ذخایر نفتی جهان................................................................ 119

جدول شماره17- جدول برهم كنش تولید، مصرف، واردات و قیمت نفت جهان...... 120

نمودار شماره دو- برآیند تقاطعی تولید، مصرف، واردات بر قیمت نفت جهان

مقدمه:

در قرن 21 توان مهار منابع انرژی یا خطوط انتقال آن تضمین ورود ثروت است و بدون تضمین جریان انرژی، امنیت ملی كشور‌ها تهدید خواهد شد. این موضوع تا آن حد مورد توجه قرار گرفته كه اصطلاح «بازی بزرگ جدید» برای آن انتخاب شده است. در این بازی بزرگ هدف اصلی هر بازیگر مهار منابع یا راه‌های انتقال انرژی است.

برای اردوگاه غرب و در رأس آن آمریكا كه تامین انرژی كشور را جزو منافع حیاتی اعلام كرده، وضع خاورمیانه و آینده آن بسیار خطرناك است. آمریكا و غرب یا باید شیوه‌ای همانند عراق (البته به شرط موفقیت در آینده) یعنی مهار نفتی را در اختیار بگیرند یا آن كه راه مناسبی در همكاری با كشورهای دارای منابع عظیم نفتی پیدا كنند.

بحران خاورمیانه و تحولات درونی كشورهای منطقه در جهتی نیست كه غرب را به تامین انرژی خود امیدوار سازد. بنابراین موقعیت مناسبی در اختیار اوپك و بویژه كشورهای تولید كننده نفت در خلیج فارس و خاورمیانه قرار گرفته است تا بتوانند با اتخاذ یك راهبرد مشترك و با راهكارهای دیپلماتیك منافع خود را تضمین كنند. در غیر این صورت آمریكا و كشورهای غربی با روشهای گذشته خود كه ریشه در استعمار دارد در پی تضمین منافع خود خواهند بود كه عراق نمونه آن است؛ هر چند آینده عراق معلوم نیست تا چه حد به سود آمریكا و غرب تمام می‌شود یا به تقویت اوپك در جایگاه نظام جهانی. به همین جهت، پیامدهای، جنگ آمریكا و عراق و تأثیر آن برآینده اوپك، در این بررسی مورد تاكید قرار گرفته است تا زاویای از این مساله روشن شود.

-1- طرح مسأله:

عراق به سبب در اختیار داشتن 112 میلیارد شبكه ذخیره نفت خام، به عنوان دومین كشور جهان از لحاظ ذخایر نفتی  می‌تواند نقش تعیین كننده‌ای را در آینده اوپك و معادلات نفتی جهان داشته باشد و همین مسأله، بهانه ایالات متحده پس از تصرف عراق بود و با طراح اینكه سهمیه در نظر گرفته شده برای عراق در اوپك (2 درصد نفت جهان)  به هیچ وجه برازنده عراق نیست، بذر جدایی و تفرقه را در بین عراق با سایر اعضای اوپك بیفكند. تا حدی كه بوش و چنی تصور می‌كردند كه ذخایر نفتی عراق در كمترین مدت ممكن می‌تواند بازارهای جهان را اشباع كند و قیمت نفت خام را به شبكه‌ای 15 دلار برساند.

اگر تولید كنندگان نفت بازار را اشباع كنند قیمتها سقوط وحشتناكی خواهد داشت و اوپك تحت فشار قرار خواهد گرفت. این امر باعث عدم ثبات در كشورهایی كه اتكاء بودجه آنها به درآمدهای نفتی است، خواهد شد و عدم ثبات اقتصادی بر بی‌ثباتی سیاسی فراگیر در منطقه خاورمیانه افزوده می‌گردد. كارشناسان معتقدند هدف نهایی آمریكا دستیابی به منابع عظیم نفتی جهان به منشور كنترل مناقشات آینده و تسلط بر كانون‌های احتمالی قدرت در آینده (اروپا و چین، روسیه) است. در این میان آژانس بین‌المللی انرژی كه در آغاز عملاً برای مقابله با اوپك تشكیل شده بود، سعی می‌كند چنین بر همگان به باوراند كه جایگزین‌هایی برای قدرت اوپك هم می‌توان یافت. مقامات آژانس مذكور شایع می‌كنند كه مناطق نفت خیزی در خارج از اوپك وجود دارند كه می‌توانند بر سلطه چندین دهه آن در بازار خاتمه دهند.

از طرف دیگر بحث حضور یا خروج عراق از اوپك مسأله‌ای است كه می‌تواند بر سرنوشت اوپك اثر بگذارد. از اینرو به بررسی این مسأله خواهیم پرداخت كه آیا عراق به عنوان یكی از بنیانگذاران اوپك پس از حمله آمریكا به عراق (مارس 2003)، بر اتحاد و همگرایی با اوپك وفادار خواهد ماند و یا اینكه به عنوان متحد آمریكا و انگلیس مسیری خلاف اوپك را می‌پیماید و با ایجاد اختلاف بین اعضاء درباره نظام سهمیه بندی، افزایش تولیدات نفت بدون توجه به نظام سهمیه فروش ذخایر نفتی به شركت‌های نفتی آمریكایی – اروپایی به تجزیه و تضعیف اوپك می‌انجامد. حال با توجه به اینكه اوپك در جهت تحولات ناشی از جنگ عراق – آمریكا قرار خواهد داشت و پیامدهای جنگ متوجه این سازمان خواهد بود بررسی این پیامدها كه قطعاً بر سیاستگذاریهای نفتی خاورمیانه ای و اوپك تأثیرگذار است، حائز اهمیت است. حال با توجه به این امر سرنوشت اوپك چگونه خواهد بود.

2-1- سئوال اصلی:

جنگ آمریكا علیه عراق در مارس 2003 چه پیامد‌های سیاسی ـ اقتصادی بر آینده اوپك بر جای خواهد گذاشت.

سئوالات فرعی:

-         اهداف و ساختار اوپك چیست؟

-         رابطه آمریكا و عراق پس از تشكیل اوپك چگونه بوده است؟

-         دلایل حمله آمریكا به عراق چه بود؟

-         آیاعراق به تنهایی می‌تواند جایگزین مناسبی برای تأمین نیازهای نفتی آمریكا باشد.

3-1- فرضیه اصلی:

جنگ آمریكا علیه عراق باعث تسلط آمریكا بر منابع نفتی عراق شده و بازتاب آن باعث تشدید اختلافات بین اعضای اوپك و در نتیجه تضعیف اوپك خواهد شد.

فرضیه‌های جانشین:

- جنگ آمریكا علیه عراق باعث اتحاد بیشتر اعضای اوپك خواهد شد و اوپك نه تنها تضعیف نخواهد شد بلكه تقویت نیز می‌شود.

- جنگ آمریكا علیه عراق تأثیری بر روند فعلی اوپك برجای نخواهد گذاشت و این امر بیشتر بدنبال نظم نوین جهانی با تأكید بر امنیت انرژی است.

4-1- متغیرهای دخیل:

1- قیمت تولید و مصرف نفت جهان

2- ذخایر و تولید نفت اوپك

3- تولید، مصرف و ذخایر نفتی كشور عراق

4- بحرانهای مؤثر بر قیمت نفت

5- جنگ آمریكا علیه عراق

6- آینده اوپك

5-1- تعریف عملیاتی مفاهیم:

حادثه یازدهم سپتامبر: در تاریخ یازده سپتامبر 2001 چهار هواپیمای ربوده شده بوسیله افراد ناشناس با ساختمانهای پنتاگون در واشنگتن و مركز تجارت جهانی در نیویورك اصابت كردند و بخش اعظم آن را تخریب كردند كه آمریكا عاملان این حمله تروریستی اسامه بن لادن و شبكه تروریستی القاعده نسبت داد بدین ترتیب مبارزه خود را علیه تروریسم آغاز كرد.

6-1- پیشینه تحقیق:

مروری بر تحقیقات و مطالعات پیشین،  به شناخت دقیقتر ابعاد مسأله تحقیق كمك می‌نماید و از این رو می‌توان دیدگاه‌ها و یافته‌هایی كه در زمینه تحقیق وجود دارد، شناسائی نمائیم و بر این اساس به دنبال گردآوری اطلاعات و تولید یافته‌های نوینی باشیم كه تاكنون در مورد آنها كاری صورت نگرفته و اطلاعاتی درباره آن وجود ندارد.

با این مقدمه لیست منابع موجود در زمینه پیامدهای جنگ آمریكا علیه عراق (2003) و تأثیر آن برآینده اوپك را می‌توان در 5 گروه طبقه‌بندی كرد:

1- تحقیقات و بررسیهای آكادمیك اعم از بحثهای نظری و كاربردی.

2- پایان نامه‌های تحصیلی

3- كتب: هیچ كاری منطبق با عنوان تحقیق انجام نشده است.

4- مقالات:

از آنجایی كه در ارتباط با موضوع مورد بررسی مقالات متعددی در نشریات تخصصی و روزنامه‌های سراسری منتشر گردیده است كه بیشتر از رویكرد سیاسی، نظامی و اقتصادی به مسأله پرداخته‌اند كه اهم آن در متن تحقیق مورد استناد قرار گرفته است در اینجا فقط به تعدادی از مهمترین مقالات در این زمینه اشاره می‌شود:

نخستین مقاله «دستیابی به نفت جهان یا مهار چین» نوشته مایكل كلر مندرج در همشهری دیپلماتیك صفحات 14 و 15 نیمه اول مرداد 83 می‌باشد. در این مقاله نویسنده بیشتر به اهمیت عامل انرژی در رقابت آمریكا با چین می‌پردازد و اشاره می‌كند بر اساس گزارش دیك چنی، میزان تولید داخلی نفت از حدود 5/8 میلیون شبكه در روز در سال 2002 به 7 میلیون شبكه در روز در سال 2020 كاهش می‌یابد و در همین حال میزان مصرف از 5/19 میلیون شبكه در روز به 5/25 میلیون شبكه در روز افزایش خواهد یافت و به همین جهت توجه به خلیج فارس، امنیت انرژی و كسب هواداران جدید در منطقه از جمله سیاست‌های انرژی و نظامی آمریكا در دو دهه اول قرن بیست و یكم خواهد بود.

مقاله دیگر در این زمینه «نظم نوین نفت» مارشال آئوربك مندرج در همشهری دیپلماتیك مورخ 18 مهر 83 در صفحه 12 می‌باشد. مقاله مذكور به «اعجاب نفتی اكتبر» پرداخته است كه طی آن عربستان سعودی و سایر اعضای اوپك در ژوئیه 2003، رضایت خود را از افزایش قیمت نفت به 35 دلار اعلام كردند و این نگرانی را بوجود آورد كه دوران «نفت ارزان» به پایان برسد و از آنجایی كه رشد اقتصادی آینده آمریكا به طور عمده وابسته به تولید تضمین شده، دست یافتنی و فراهم شدنی انرژی است و كاهش تولید نفت اوپك در زمانی كه بازار به آن نیاز دارد و افزایش قیمت نفت در زمانی كه آمریكا با كاهش در آمد قابل مصرف روبروست از جلمه فاكتورهای تكاپو و توجه ویژه آمریكا به نفت خاورمیانه است.

مقاله دیگر در این زمینه «نفت و استراتژی‌های آمریكا» ترجمه عباس فتاح‌زاده مندرج در همشهری مورخ 30 دی ماه 81 در صفحه 18 می‌باشد و اشاره می‌نماید كه علاقه آمریكا به منطقه خلیج فارس جدید نیست. البته در ابتدا رنگ سیاسی قضیه پررنگ تر از بعد اقتصادی بود ولی بتدریج پس از فروپاشی كمونیسم، تصرف نظامی كویت توسط نیروهای آمریكا، افزایش مصرف نفت و كاهش تولید نفتی و ذخایر آن در سایر حوزه‌ها، اهمیت  بیشتری می‌یابد. منطقه خلیج فارس با 679 میلیارد بشكه (65 درصد ذخایر شناخته شده جهان) مدتها آمریكا بازیگر اصلی منطقه باقی خواهد ماند. عامل این امر هم فاكتورهای اقتصادی تأثیرگذار در آن می‌باشد.

گزارش دیگر در این زمینه تحت عنوان «لقمه چرب» با نگاهی به نفت آمریكا، نفت عراق و اوپك مندرج در همشهری مورخ 4 اردیبهشت 82 می‌باشد كه در آن اشاره می‌شود از نظر آمریكا، سهم در نظر گرفته شده اوپك برای عراق به عنوان دومین كشور نفت خیز و اختصاص 5/2 میلیون بشكه (2 درصد تولید نفت جهان) منطقی نمی‌داند و خواهان تغییراتی در این زمینه است و این در صورتی است كه اوپك برای تثبیت قیمت نفت جهان، بدنبال كاهش تولید نفت از 5/24 میلیون شبكه به 24 میلیون شبكه در اجلاس 24 آوریل اوپك بوده است. از طرف دیگر بازسازی عراق با ثروت نفتی 112 میلیارد بشكه‌ای چنان لقمه چربی است كه حتی ناتو هم نتوانسته نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. به رغم آنكه برخی اعضای ناتو نظیر آلمان و فرانسه عملاً جنگ را تحریم كرده بودند اما حالا ظاهراً این سازمان طرح‌هایی برای صلح بانی و بازسازی عراق دارد. به نوشته روزنامه فرانكفورتر آلگماین سایتونگ در داخل ناتو تمایل برای برعهده گرفتن مسئولیت و نقش در عراق افزایش پیدا می‌كند.

مطلب دیگر در این زمینه، مقاله «بوش بوی نفت می‌دهد» نوشته عبدالمهدی مستكین مندرج در صفحه7 همشهری دیپلماتیك مورخ 18 مهر 83 است كه در آن اشاره می‌شود دولتمردان جمهوری خواه آمریكا ارتباط تنگاتنگی با كارتل‌های نفتی آمریكا دارند و یكی از اهداف اساسی ایالات متحده آمریكا از اشغال نظامی عراق، بدست گرفتن ابتكار عمل در تولید و تعیین قیمت نفت از طریق سیطره بر ذخایر استراتژیك نفت عراق بود. در همان روزهای اول اشغال عراق، نیروهای آمریكایی تنها مناطق نفتی را تحت حفاظت شدید خود قرار دادند. در واقع هدف آمریكاایجاد جایگزینی مناسب برای اوپك در منطقه خاورمیانه است. از این منظر به خوبی حضور 50 ساله آمریكا در عراق قابل درك خواهد بود. در همین چارچوب گفته «برنت اسكوركرافت» مشاور امنیت ملی اسبق آمریكا مؤید این دیدگاه ایالات متحده خواهد بود: «مهم‌ترین هدف آمریكا از اشغال نظامی عراق بدست گرفتن شریان نفت و تضعیف و از بین بردن اوپك است.»

مطلب دیگر در این زمینه، گفتگو با عمادالدین باقی تحت عنوان «دموكراسی در خدمت منافع آمریكا» مندرج در روزنامه همشهری مورخ 12 خرداد 82 صفحه 15 می‌باشد كه به تحلیل اهداف آمریكا از حمله به عراق می‌پردازد كه مهمترین آنها عبارتند از: 1- نفت عراق، 2- خاورمیانه بزرگ و تقویت اسرائیل در منطقه، 3- امنیت انرژی.

به اعتقاد ایشان، گرچه مسأله نفت یا صلح خاورمیانه برای آمریكا استراتژیك است اما مسأله فوری‌تر و مهم‌تر از اینها در حال حاضر امنیت است و بعد از واقعه 11 سپتامبر این مسأله امنیت در صدر قرار گرفت.

بالاخره آخرین مطلب، مقاله اینترنتی اسماعیل محمدی تحت عنوان «3 «هدف سیاسی و اقتصادی آمریكا در جنگ با عراق» در سایت بنیاد اندیشه اسلامی ژوئن 2004 می‌باشد. به اعتقاد وی ایالات متحده فقط به نفت و انرژی عراق توجه ندارد بلكه این كشور مطامع اقتصادی گسترده‌ای را دنبال می‌كند كه به مراتب فراتر و بیشتر از نفت عراق است. آمریكا تلاش می‌كند با كنترل دومین ذخیره نفتی دنیا، عرضه بازار جهانی نفت را كنترل و مدیریت نماید و با بهره‌برداری از منابع نفتی عراق، بخشی از هزینه جنگ آمریكا را تأمین نماید. این تسلط بر منابع نفتی عراق، چانه زنی‌های كشورهای عربی حامی آمریكا بویژه عربستان، قطر و امارات را در مناسبات انرژی بشدت كاهش دهد و علاوه بر این با بهره‌گیری از كردهای عراقی چانه زنی و قدرت تأثیرگذاری واشنگتن در مناسبات سیاسی با كشورهای منطقه بویژه تركیه و سوریه افزایش یافته است. آخر اینكه كاهش شدید نفوذ اقتصادی اروپا و روسیه در خاورمیانه هدف دیگر كاخ سفید است كه آمریكا تلاش می‌كند شاخص‌های اقتصادی (كسری بودجه، تراز حساب جاری، كاهش تراز سرمایه) خود را تقویت و از حالت ركود اقتصادی خارج نماید.

5- منابع اینترنتی موجود در سایتهای مرتبط كه بخشی از یافته‌های آن در پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته است.

در نهایت در جمع‌بندی تحقیقات پیشین می‌توان اینگونه اذعان كرد كه فقط تعدادی از مقالات و منابع اینترنتی اشاراتی محدود به مسأله آینده اوپك پس از جنگ آمریكا علیه عراق (2003) داشته‌اند و سایر منابع (كتب، پایان‌ نامه، تحقیقات آكادمیك) به صورت گذرا، غیر متمركز و بسیار اندك و محدود به موضوع تحقیق فقط اشاره كرده‌اند و به همین جهت تحقیق مذكور می‌تواند در جهت رفع بخشی از كاستیها و خلاء‌های اطلاعاتی موجود مفید واقع شود.

7-1- روش تحقیق:

با توجه به اینكه تحقیق حاضر از مطالب موجود در مقالات، اخبار، كتب و اینترنت بدست آمده است، لذا تحقیق موجود توصیفی ـ تحلیلی و همچنین كتابخانه‌ای می‌باشد.

نتایج جدول شماره 3: سقف سهمیه تولیدی كشورهای عضو اوپك طی اجلاس 109 تا 130 (مارس 2000 تا مارس 2004) نشان می‌دهد اوپك براساس مكانیسم عرضه و تقاضا و نوسانات قیمت نفت در بازار جهانی طی 22 اجلاس سهمیه اعضاء را تعیین كرده است و میزان سهمیه اعضاء شناور بوده، گاهی افزایش و گاهی كاهش بر اساس شرایط بازار برای اعضاء در نظرگرفته شده است و در مجموع چهار سال، اندكی افزایش در سهمیه اعضاء به چشم می‌خورد و میزان سهمیه اوپك از 22 هزار و 750 بشكه در  مارس 2000 به 23 هزار و 500 بشكه در مارس 2004 می‌رسد. جالب اینكه در سال (2002) پیش از حمله آمریكا به عراق سهمیه اوپك در پائین‌ترین حد (21707 بشكه) خودش بوده و در مارس، ژوئن و ژوئیه 2003 نخستین ماه‌های پس از جنگ بطور بی‌سابقه‌ای روند صعودی پیدا می‌كند و تولیدات آن به بشكه‌ای 25401 در روز افزایش می‌یابد تا جلوی احتمال بروز بحران انرژی  گرفته شود. از نظر سهمیه، اعضای اوپك، عربشتان سعهودی و ایران بیشترین سهمیه و قطر و الجزایر كمترین سهمیه اوپك را به خود اختصاص دادند.

لازم به ذكر است سید نفتی اوپك از چهار منطقه مختلف جهان، شامل هفت نفت خام مخلوط صحرایی الجزایر، میناس اندونزی، بانی لایت نیجریه، عرب لایت عربستان، دوبی، امارات متحده عربی، یتاخوان ونزوئلا و استیموس مكزیك است. وزن قیمت این نفت خام‌ها در سبد نفتی اوپك یكسان در نظر گرفته شده است.

جدول شماره4: ذخایر اثبات شده نفت اعضای اوپك (بدون عراق)

                                                                       (واحد : میلیارد بشكه)

منبع: نفت و توسعه، همان ص 22.

یافته‌های جدول شماره 4: مربوط به ذخایر اثبات شده نفت اعضای اوپك نشان می‌دهد كه میزان ذخایر اثبات شده طی مدت مذكور روندی صعودی داشته است و از (470179) میلیارد بشكه در سال 1985 میلادی به 776 میلیارد بشكه در سال 2003 می‌رسد و بیشترین میزان افزایش ذخایر اثبات شده به امارات متحده عربی، ایران، عربستان سعودی، قطر و نیجریه اختصاص یافته است و فقط اندونزی روند نزولی در اكتشاف ذخایر اثبات شده نفتی را نشان می‌دهد.

برچسب ها : پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک , پایان نامه پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک , مقاله پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک , پروژه پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک , تحقیق پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپک , دانلود پایان نامه پیامد‌های جنگ آمریکا و عراق (۲۰۰۳) و تأثیر آن بر آینده اوپ